Prawnik wyjaśnia: Odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego

Czy w każdym przypadku wydania przez sąd wyroku orzekającego karę pozbawienia wolności zostaniemy doprowadzeni do zakładu karnego? Otóż nie. Jeżeli sąd orzeknie karę pozbawienia wolności do roku, możemy starać się o wyrażenie przez sąd zgody na wykonywanie tej kary w systemie dozoru elektronicznego. Stanowi o tym Kodeks karny wykonawczy. Takiej decyzji nie wydaje jednak sąd, który wydał wyrok. Sądem właściwym do wyrażenia zgody na wykonywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest Sąd Penitencjarny, a więc Sąd Okręgowy, w okręgu którego skazany przebywa (art. 43e § 1 k.k.w.).

Zgodnie z art. 43la § 1 k.k.w. Sąd Penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione następujące warunki: wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 k.k. (recydywa wielokrotna), jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary, skazany posiada określone miejsce stałego pobytu, osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę na pozostawanie skazanego w miejscu ich zamieszkania w wyznaczonym czasie przez Sąd Penitencjarny oraz na przeprowadzenie czynności kontrolnych przez upoważniony podmiot dozorujący w miejscu pobytu celem sprawdzenia warunków technicznych, obejmujących w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi, odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne.

Przy podejmowaniu decyzji o wyrażeniu zezwolenia Sąd Penitencjarny w pierwszej kolejności zleca sprawdzenie warunków technicznych w miejscu zamieszkania skazanego, a więc sprawdza, czy można w tym miejscu zainstalować urządzenia potrzebne do monitorowania oraz czy odbierają one sygnał z centrali monitorowania. Jeżeli warunki techniczne są spełnione, wtedy sąd bada czy dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego przemawiają za zasadnością wyrażenia przez Sąd Penitencjarny zgody na odbywanie orzeczonej kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Przepis art. 43la k.k.w. został wprowadzony po to, aby pozostawić na wolności tych skazanych, dla których rygory związane z odbywaniem kary w tym systemie będą wystarczające, by osiągnąć cele kary pozbawienia wolności (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 kwietnia 2012 r., II AKzw 287/12, KZS 2012, z. 5, poz. 55).

We wniosku trzeba więc przedstawić sytuację (właściwości i warunki osobiste) osoby skazanej, jej stosunek do poszanowania prawa, uprzednią karalność lub niekaralność, sposób życia przed i po popełnieniu przestępstwa. Jeżeli skazany wykonuje pracę zarobkową, można wnosić także o umożliwienie mu oddalenia się z miejsca stałego pobytu w konkretnych dniach i godzinach w celu kontynuowania pracy zarobkowej. Jeżeli skazany jest np. praktykującym katolikiem, można wnosić również o umożliwienie mu oddalenia się z miejsca stałego pobytu na czas uczestnictwa we mszy świętej.

Sąd Penitencjarny może nałożyć na skazanego obowiązki, o których mowa w art. 72 k.k., w szczególności obowiązek informowania sądu lub kuratora o przebiegu dozoru elektronicznego, wykonywanie ciążącego na skazanym obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, wykonywania pracy zarobkowej, nauki lub przygotowania się do zawodu, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddania się terapii uzależnień, poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, innego stosownego postępowania, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa. W trakcie posiedzenia Sądu Penitencjarnego skazany powinien oświadczyć, że będzie nieprzerwanie nosić nadajnik, dbać o powierzone mu środki techniczne, w tym zwłaszcza chronić je przed utratą, zniszczeniem, uszkodzeniem lub uczynieniem niezdatnymi

do użytku, oraz zapewniać ich stałe zasilanie energią elektryczną, udostępniać podmiotowi dozorującemu powierzone środki techniczne do kontroli, naprawy lub wymiany na każde żądanie tego podmiotu, w tym również umożliwiając pracownikom tego podmiotu wejście do pomieszczeń, w których będzie przebywał, udzielać Prezesowi Sądu lub upoważnionemu sędziemu, sądowemu kuratorowi zawodowemu, podmiotowi dozorującemu i podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary i wykonywania nałożonych obowiązków oraz stawiać się na wezwania sędziego i kuratora, a ponadto, w przypadku wykonywania wobec niego dozoru stacjonarnego: będzie pozostawać we wskazanym przez Sąd miejscu w wyznaczonym czasie, odbierać połączenia przychodzące do rejestratora stacjonarnego, umożliwiać sądowemu kuratorowi zawodowemu wejście do mieszkania lub na nieruchomość, gdzie zainstalowano rejestrator, udzielać osobom upoważnionym, na ich żądanie, wyjaśnień, również przy użyciu rejestratora stacjonarnego. Do wniosku należy dołączyć pisemne oświadczenie osób pełnoletnich zamieszkujących wspólnie ze skazanym o wyrażeniu zgody na pozostawanie skazanego w miejscu ich zamieszkania w wyznaczonym czasie przez Sąd Penitencjarny. We wniosku można również powołać się na treść art. 2 § 1 k.p.k. wskazując, że uwzględniając wniosek zostaną osiągnięte cele postępowania karnego określone w tym przepisie. Wniosek wolny jest od opłat sądowych.